हेटौँडा : हेटौँडा उपमहानगरपालिकामा जारी सडक विस्तार अभियानले ५ सयभन्दा बढी घर–टहरा भत्किएका छन्। सडक चौडाइ मिलाउने क्रममा एकैपटक गरिएको डोजर कार्यले राप्तीरोड क्षेत्र सबैभन्दा बढी प्रभावित बनेको छ। भत्किएका इँटा–ढुंगा, काठका ठुटा, रडका टुक्रा र धुलोधुवाँबीच अहिले त्यही स्थानमा व्यापारीहरू खुलेआम व्यापार गर्न बाध्य छन्। घरका भित्ता भत्किएको, छाना उडेको र फुस्रो बनेको पसलको ठाउँमा उनीहरू दिनभर सामान सजाएर बसेका छन्।

सडक विस्तारले भौतिक संरचना मात्र होइन, यहाँका साना व्यापारीहरूको दशकौं पुरानो रोजगारी र दैनिकीलाई पनि ठुलो असर पारेको छ। ‘दैनिक कमाइ–खाने हाम्रो जीवन, पसल भत्किएपछि त भोलि बिहान के गर्ने भन्ने चिन्ता छ,’ एक व्यापारीले भत्किएको टिनको छाना भित्र्याउँदै भने। यस्तै अवस्था प्रायः सबैको छ—कसैको भण्डारघर भत्किएको छ, कसैको बिलबुकदेखि पैसा राख्ने काउण्टरसम्म भग्नावशेषमा हराएको छ।

भत्किएका इँटा–ढुंगामै पसल

राप्तीरोडको सडक विस्तार सुरु भएयता दैनिक आसरा यिनै भग्नावशेषमै टिकेको छ। भत्किएका इँटाका चाङ्गमाथि कपडा टाँगेर कोसेली पसल खोल्नेहरू छन्। ढुंगाका टुक्रा सरसफाइ नगरीकनै क्याबल, मोबाइल पार्ट्स, हार्डवेयरदेखि तरकारीसम्म खुला ठाउँमा सरेर व्यापार भइरहेका छन्।

सडक विस्तारका कारण स्थानान्तरण नपुगेका र क्षतिपूर्ति प्रक्रिया सुरु नहुँदा व्यापारीहरू खुला आकाशमुनि नै बसेर व्यापार गर्न बाध्य छन्। ‘भत्काउने बेलामा त डोजर आयो, तर बस्ने ठाउँ दिने कसैले सोचेन, ’ एक मिल मालिकले भने—उनको अनुसार, अनुदान वा क्षतिपूर्ति कति पाइन्छ भन्नेबारे कुनै स्पष्टता छैन।

जोखिम बीचको दैनिकी

धुलो, ढुंगा र बिचला छेउमै दैनिक उपभोक्ता आउने–जाने क्रम भइरहेकाले दुर्घटना र स्वास्थ्य जोखिम पनि बढेको व्यापारीहरू बताउँछन्। वर्षा परेमा सामान भिज्ने डर, घाम लाग्दा झनै असह्य ताप—प्रत्येक दिन संघर्षको। केही व्यापारीले त तात्कालिक रूपमा टिन टाँगेर अस्थायी छाता बनाएका छन्, तर त्यसले पनि समस्या समाधान गर्दैन।

स्थानीय उपभोक्ता पनि सुरक्षितरूपमा किनमेल गर्न नसक्ने अवस्थामा पुगेका छन्। पार्किङ, हिँड्ने बाटो, सामान राख्ने ठाउँ सबै अव्यवस्थित बनेको छ।

स्थानीयको माग : क्षतिपूर्ति र विकल्प

व्यवसायिक संरचना भत्किएपछि व्यापारीहरूले iतत्काल वैकल्पिक व्यापारिक स्थान उपलब्ध गराउन र उचित क्षतिपूर्ति प्रक्रिया स्पष्ट पार्न स्थानीय प्रशासनसँग आग्रह गरिरहेका छन्। ‘सडक विस्तार राम्रो काम हो, तर जनताका घर–व्यवसाय भत्केपछि उनीहरूले बाँच्ने उपाय पनि खोजिदिनुपर्छ,’ स्थानीय व्यवसायी समितिले जारी गरेको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ।

भत्किएको शहर, उठ्ने आशा

राप्तीरोडका पसल–व्यवसाय अहिले भग्नावशेषमा सीमित देखिए पनि व्यापारीहरू दैनिकी चलाउन हरेक बिहान त्यही ढुंगामै नयाँ व्यावसायिक प्रयास सुरु गर्छन्। सडक विस्तारपछि आधुनिक संरचनासहित बजार फेरि उठ्ने आशा पनि उनीहरूमा बाँकी छ। तर त्यो आशा पुरा हुन अझै समय लाग्ने छ—किनकि आज उनीहरूको वास्तविकता भनेको इँटा–ढुंगामाथि पसल राखेर जीवन धान्नु नै हो।